SNY O GODOCIE (fragmenty)
by Stanisław Franczak

[…]Bogato ilustrowany album z poezją współczesnego poety to, doprawdy, rzadkość. Już po kilku wersach nabrałem przekonania, że to piękna i dojrzała poezja, która niesie bogate treści egzystencjalne. Czyżby poetą był człowiek z dużym doświadczeniem życiowym, którym chce się podzielić z tymi młodymi ludźmi, którzy sięgają jeszcze po poezję? Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że Dariusz Pacak jest młodym człowiekiem, globtroterem, który zwiedził niemal cały zachodni świat i zasmakował czarnej pracy w wielu zawodach. […] Ileż trzeba było samozaparcia, wytrwałości i zapału, żeby w krótkim czasie osiągnąć to, co nie udaje się wielu przez całe życie. Dariusz Pacak osiadł na stałe w Wiedniu, gdzie znalazł pracę, dom i przyjaciół. Ale przyjaciół ma też w wielu stronach świata i w USA i w Europie, a nade wszystko w Polsce.
Ptaki emanacji to tom poetycki o tajemniczym tytule, kryjący w sobie zagadkę bytu i zachwyt nad pięknem, marzenia i sny oraz zadumę i refleksję. Wiersze z tego albumu oprawione graficznie stanowią cudowny bukiet snów o życiu, które jest ciągłym poszukiwaniem. Tytułowy termin emanacji wywodzi się z łaciny. Teoria emanacji (emanatyzm) to koncepcja głoszona przez neoplatonizm, tłumacząca powstanie i rozwój świata stopniowym wyłanianiem się różnych postaci bytu z jednego prapierwiastka (tzw. jedni lub bóstwa) pojętego jako absolut wolny od niedoskonałości. Może też jako termin oznaczać w sensie potocznym wytwór, fizjologicznym wydzielanie się, fizycznym promieniowanie. Ptaki emanacji w tym kontekście zyskują wiele na takiej interpretacji. Wiersze D.Pacaka są konsekwentne i jednorodne tematycznie w konwencji filozoficznej panteizmu i egzystencjalizmu zwłaszcza Kiekegaardowskiego. Pierwsze przesłanie ideowe stanowi, że wszyscy pochodzimy od Absolutu, od Idei, albo prościej, od Boga, którego jesteśmy cząstką. Drugie przesłanie ideowe jest takie: oto jesteśmy skazani wszyscy z góry na życie i śmierć. Istniejemy na moment w czasie i przestrzeni, cokolwiek czynimy jest tragiczne, ocalić nas może jedynie miłość i... ptaki. Które szukają Raju Utraconego, a które rodzą się w nas, emanują w drodze Wyzwolenia. To wyzwolenie pobrzemiewa trochę jak buddyjskie dążenie do nicości, do Komnaty Ciszy, która jest ostatecznym wyzwoleniem, wyjściem z koła mandali, wiecznych narodzin i pozostanie w niebycie. Ale ów niebyt jest wieczną tajemnicą, którą nosimy w sobie, światłem, do którego dążymy. I tylko ptaki, które rodzą się w nas mogą nas zaprowadzić do szczęścia na jasne polany raju. Tom rozpoczyna wiersz Wewnętrzny ogień opatrzony cytatem z Norwida, bardzo znamienny, mówiący o poszukiwaniu drogi, pośród gwiazd, drogi życiowej i drogi do Wyzwolenia. Ten wiersz to klucz do całego tomu. Następne wiersze kontynuują to poszukiwanie. Podmiot liryczny wraca do czasów, kiedy byliśmy ptakami. To metafora, która pozwala nasze lęki wyzwolić i uskrzydlić nasze pragnienia. Życie jest tylko igraszką, bo po drugiej stronie okna/ będę/ w zastygłym krajobrazie/ pod innym kątem patrzył na świat. Poeta bywa też płomieniem, który pali się i zgaśnie pod nieznaną kartką kalendarza (Dojrzałość), a posłańcy zegarmistrza światła (pod tym tytułem) wsączają mu światło, do którego zmierza. Są i liryczne wiersze jak ten Ze światów równoległych, w którym poetyckie ego równolegle śni / odwracając spojrzenie/. I tak trwamy. To egzystencjalne trwanie mimo i na przekór jest dramatycznym skazaniem ludzkości. Czasami podmiot liryczny wątpi, jak w wierszu O żeglarzach emanacji, w którym przyznaje się, że nie może dopłynąć do Ziemi Obiecanej, ale na szczęście pojawiają się znowu/ ptaki/, które przewodzą bezmiarem snu/ na drugą /stronę w podróży po obiecane lśnienie/ do bramy Przejścia/ w sercu. Tymczasem owe Ptaki Bezwzględności osaczają go na nowo i…, pojawiają się ptaki o czarnych oczodołach/ i gonią w mym sercu, które staje się oślepłe bezgłośnie, bez światła, kiedy usnęła moja córeczka. Stąd rozmowa z Bogiem sprowadza się w modlitwie do pytań o sens, o dobro i zło (czemu sól ciskasz w oczy i krajobrazy strącasz w otchłanie). W wierszu W poszukiwaniu Godota jest najbardziej obrazoburczy ton, tragiczne podsumowanie życia, w którym poeta błądzi razem w Drodze z Godotem po pustyni serca i szuka Absolutu. Tom kończy się wierszem O sztuce śnienia, swoistej próbie przeżycia życia-snu jeszcze raz. Chciałoby się rzec, że życie jest emanacją snu, emanacją istnienia, a zarazem jego Tajemnicą, Wieczną Tajemnicą.[…] Stanisław Franczak

Forum Myśli Wolnej-Krakowski Magazyn Racjonalistów, Nr IV/2002; V/2003, Cracow, Poland.