Η αναγέννηση αναζητά τη θεμελίωση της ιστορικής αυτοσυνείδησής της στην αρχαϊκή προσωκρατική παράδοση, στον κλασικό ελληνικό κόσμο και κυρίως στο τέλος του, στο μετακλασικό, ελληνιστικό, εκλεκτικό και αλεξανδρινό στάδιο. Οι στοχαστές της αναγεννησιακής εποχής αποπειρούνται να σκεφτούν την Ολότητα του κόσμου.
Η φιλοσοφία του Πλάτωνα και ιδιαίτερα η νεοπλατωνική εκδοχή της αξιοποιήθηκε για να επιλύσει την αντίθεση που είχε δημιουργηθεί από τη σχολαστική διαμάχη, ανάμεσα στον υπεραισθητό και τον αισθητό κόσμο. Στην έννοια του Θεού ενώνονται οι δύο διαφορετικοί κλάδοι της επιστήμης, ο πνευματικός -που ασχολούνταν η θεολογία- και ο κοσμικός -που ασχολούνταν με τη φιλοσοφία και τη γνώση της φύσης. Όπως έργο της θεολογίας ήταν να δείξει πώς αποκαλύπτεται ο Θεός στη Γραφή, έτσι και η φιλοσοφία αναλαμβάνει να διδάξει με ποιο τρόπο αποκαλύπτεται ο Θεός στη φύση που είναι παράγωγο του πνεύματος Του. Θεμελιώδες γνώρισμα της αναγεννησιακής φιλοσοφίας της φύσης είναι η σύλληψη της Θεότητας ως unomnia (Εν-Παν), ως υπέρτερης κοσμικής ενότητας που περικλείει την πολλαπλότητα. Ο θαυμασμός της απεραντοσύνης του σύμπαντος καταλήγει σε μια μεταφυσική του φωτός, όπου η Θεότητα δοξάζεται ως omnilucentia (πάμφωτη). Επίσης, η αναγέννηση αποδέχεται την άποψη του Πλωτίνου για την ομορφιά του σύμπαντος, η οποία θεωρούνταν έκφραση της ιδέας του Θεού. Ο Θεός, ως η υποστασιοποιημένη ουσία του κοσμικού σύμπαντος, είναι ο καλλιτέχνης που δρα ακατάπαυστα και διαμορφώνει μια πλούσια κοσμική και ψυχική ζωή, η οποία διέπεται από αρμονία και τελειότητα.